MERT AYDIN
1960-FRANSA
Format şimdiki gibi değildi. 17 takım çift maçlı eleme usulü mücadele edecek ve son kalan 4’lü 1960 yazında bir nevi Final Four oynayacaktı. Bu turnuvaya karşı çıkan Batı Almanya, İngiltere, İtalya ve Hollanda, bu şampiyonada yer almadı.
Türkiye, son 16 turunda Romanya ile eşleşti. İlk maçı 3-0 kaybeden Milliler, rövanşta Lefter’in golleriyle 2-0 kazansa da yoluna devam edemedi.
Finaller öncesinde İspanya’nın General Franco’nun talimatıyla Sovyetler Birliği deplasmanına gitmeyerek elenmesi çok konuşuldu. Finallere kalan takımlar Fransa, Sovyetler Birliği, Çekoslovakya ve Yugoslavya oldu. Turnuvaya Fransa, ev sahipliği yapacaktı.
Çekler, üçüncülük maçında moralsiz ev sahibini 2-0 ile geçiyordu. Şampiyona tarihinin ilk finalinde 43. dakikada Galiç ile öne geçti Yugoslavya. 49’da Metreveli, Sovyetler’e beraberliği getirdi. Uzatmaya giden maçta ilk şampiyonu 113. dakikada Sovyet futbolcu Ponedelnik belirledi. İlk şampiyon Sovyetler Birliği’ydi.
1964-İSPANYA
Bu kez 28 takım katıldı. Milliler maalesef ilk turda İtalya’ya 6-0 ve 1-0’lık sonuçlarla yenilerek elendi.
Finallere son şampiyon SSCB, 4 yıl önce karşılarına çıkmayan İspanya, Danimarka ve Macaristan yükseldi. İspanya, ev sahipliğini elde etti.
Avrupa’yı sallayan Real Madridli yıldızların sürüklediği İspanya, Macaristan karşısında uzatmada 2-1 yenerek finale kaldı.
Diğer yarı finalde SSCB, Danimarka’yı zorlanmadan 3-0 ile geçti bir kez daha finale yükseldi. Beklenen maç nihayet 4 yıl sonra oynanacaktı. Macaristan, Danimarka’yı uzatmada 3-1 yenerek bronzun sahibi oluyordu.
Finalde 6’ncı dakikada Pereda, ev sahibi adına perdeyi açtı. Ama iki dakika sonra Khusainov, eşitliği sağladı. Skoru belirleyen gol 84’te Marcelino’dan geldi. Avrupa’nın en büyüğü İspanya’ydı artık.
1968-İTALYA
Elemelerde gruplar vardı. Türkiye, İspanya, Çeklslovakya ve İrlanda ile aynı gruba düştü ve 4 puanla son sırada yer alırken, tek tesellimiz, evimizde 1 galibiyet, 2 beraberlik ile hiç kaybetmememiz oldu.
İtalya, SSCB, son şampiyon İspanya’yı deviren son Dünya Şampiyonu İngiltere ve Yugoslavya finallerin yolunu tuttu.
İtalya, ev sahibi olarak belirlendi.
İtalya ve SSCB arasındaki yarı finalden 120 dakika gol sesi çıkmadı. Finaliste karar veren, hakemin yaptığı para atışı oldu. Ev sahibi finaldeydi.
Diğer yarı finalde son Dünya Şampiyonu İngiltere İngiltere, SSCB’yi 2-0 yenerek bronz madalya ile teselli buluyordu. Yugoslavya ile oynanan final, Dzajiç ve Domenghini’nin golleriyle 1-1 bitiyordu. Uzatmalarda gol olmayınca iş 2 gün sonraki tekrar maçına kalıyordu. İtalyanlar, bu kez ilk yarıda Riva ve Anastasi ile işi bitirip kupaya uzanıyordu.
1972-BELÇİKA
Elemelerde Batı Almanya ve Polonya’nın ardından grubu 3’üncü bitirerek elendik. Akıllarda Polonya ve Arnavutluk galibiyetleri ve Almanya deplasmanında alınan 1-1’lik beraberlik kaldı.
Belçika, Macaristan, Batı Almanya ve SSCB finallere katılma hakkı elde etti. Ev sahibi olarak Belçika belirlendi. SSCB, Macaristan’ı Konkov’un golüyle devirdi. Almanlar ise ev sahibi Belçika karşısında 2-1 kazanırken ilk kez finale adını yazdırıyordu.
Finalde Batı Almanya iki yıl sonra Dünya Kupası’nı kazanacak takımıyla Sovyetler’i ezdi geçti. Gerd Müller iki gol atarken bir gol de Wimmer’den geldi. Macaristan’ı 2-1 yenen Belçika’ya da üçüncülük düştü.
1976-YUGOSLAVYA
Elemelerde grubumuzu lider SSCB’nin 2 puan arkasında üçüncü bitirdik, finallere uzaktan baktık.
Yugoslavya, son şampiyon Batı Almanya, Hollanda ve Çekoslovakya final bileti aldı. Yugoslavya, ev sahibi olarak belirlendi. Yugoslavya, üçüncülük maçında Hollanda’ya uzatmada 3-2 kaybetti.
Çekler finalde Svehlik ve Dobias ile 2-0 öne geçti. Almanlar, Dieter Müller ile farkı bire indirip son dakikada Holzenbein ile uzatmaya götürdü. İş penaltılara kaldı. Hoeness’in kaçırdığı penaltının ardından Panenka’nın kendine has penaltısı kupayı Çeklere getirdi.
1980-İTALYA
Elemelerde grup birincisi 7 takımın tamamı final bileti aldı. Önceden belirlenen ev sahibi İtalya, elemelere katılmadı. Milliler, son maça umudunu koruduğu grupta Batı Almanya’nın ardından ikinci sırada yer aldı.
Birinci grupta favori Batı Almanya önce Çekoslovakya’yı 1-0 yendi. Kritik maçta Hollanda’yı Klaus Allofs’un üç golüyle 3-2 geçtiler. Yunanistan maçına çıkarlarken grup birinciliği ve final garantiydi. 0-0’la kendilerini yormadılar. Bu grupta 1-1 biten Hollanda-Çekoslovakya maçını Hilmi Ok yönetti.
İkinci grupta Belçika sürprizi vardı. İngiltere ve İtalya ile berabere kalıp İspanya’yı 2-1 yendiler. İngiliz holiganlar, taşkınlıklarıyla İtalyan polisini çıldırtırken, milli takımları sadece İspanya galibiyetiyle teselli buldu.
Şampiyona tarihinin son üçüncülük maçında Çekoslovakya 120 dakikası 1-1 biten karşılaşmada İtalya’yı penaltılarla 9-8 yendi.
Favori Almanlar, finalde Belçika önündeydi. Derwall’in öğrencileri, 10.dakikada Hrubesch ile öne geçti. 75’te penaltıdan Vandereycken, skoru eşitledi. 88’de Hrubesch işi uzatmaya bırakmadı. Almanlar, unvanlarını geri almıştı.
1984-FRANSA
Elemelerde Türkiye 3 galibiyet alırken Kuzey İrlanda galibiyetimiz, Batı Almanya’ya finaller yolunu açtı. Turnuvanın ev sahibi Fransa’ydı.
Fransa’da Platini rüzgarı esiyordu. Piontek’in dinamik Danimarka’sını 1-0, Belçika’yı 5-0 ve Yugoslavya’yı 3-2 yenerken gollerin 7’si büyük ustadan geliyordu. Simonsen’i ilk maçta sakatlığa kurban veren Danimarka ise diğer yarı finalist oluyordu.
İkinci grupta favori Almanya’ya son İspanya maçında beraberlik yetiyordu. Ancak son dakikada Maceda’nın attığı kafa golü Derwall’i Türkiye’ye gönderdi. İspanya ve sürpriz Portekiz çıktı yarı finale.
Yarı finalde Fransa neredeyse gümbürtüye gidiyordu. Normal süresi 1-1 biten maçta 119’da Platini’nin golü 3-2’yi getirdi.
İspanya-Danimarka yarı finali de nefes kesti. Lerby ve Maceda’nın golleri 120 dakikanın sonucunu belirledi. Penaltılarda kaçıran tek isim, turnuvanın en iyilerinden Elkjaer Larsen olunca İspanya finale çıktı.
Finalde İspanya 57 dakika dayanmasını bildi Fransa’ya. Ancak Platini’nin frikikinde dünyanın en iyi kalecilerinden Arconada, topu yumurtlayınca Fransa öne geçti. Bellone son dakikalarda skoru netleştirdi. Platini ve arkadaşları, kupayı alıyordu.
1988-BATI ALMANYA
Elemeler bizim için kabusa dönüştü. İngiltere’den İzmir’de kopardığımız puana sevinirken, dönüşünde 8 yedik. 2 puanla sonuncu bitirdik kupayı.
Birinci grupta ev sahibi, İtalya ile berabere kaldıktan sonra Danimarka ve İspanya’yı yenerek grup lideri oldu. İtalyanlar da averajla arkalarından geldi.
İkinci grup, İrlanda’nın 1-0’lık şok İngiltere galibiyetiyle başladı. SSCB de Hollanda’yı aynı skorla geçti. Sakatlıktan yeni çıkan Van Basten’in İngiltere önünde attığı 3 gol, turnuvanın kaderini belirledi. SSCB, grup birincisi olurken İrlanda’yı Kieft ile geçen Hollanda, onları izliyordu.
Lobanovski yönetimindeki biyonik SSCB, İtalya karşısında 2-0’ı buluyor ve finale adını yazdırıyordu. Diğer yarı final ise ezeli rakipler arasındaydı. Matthaeus ve Koeman’ın karşılıklı penaltılarının ardından 88’de Van Basten, sonucu belirliyordu.
Final, Gullit’in kafa golüyle Hollanda lehine gelişti. Van Basten’in 54’te attığı gol, yüzyılın en iyi golü olarak anılıyor o zamandan beri. Sovyetler’in oyuna girme şansını ise Belanov’un penaltısını çıkaran Van Breukelen önledi. Zafer Hollanda’nındı.
1992-İSVEÇ
Elemelerde Piontek yönetiminde nal topladık. Grubumuzu sadece 1 gol atarak puansız tamamladık. Ev sahibi İsveç’ti. Finalistlerden Yugoslavya’da iç savaş çıkınca tatil planları yapan Danimarka, turnuvaya dahil edildi.
Birinci grupta İsveç lider olarak çıkarken, asıl sürpriz, Danimarka’nın Fransa’yı 2-1 yenip yarı final bileti almasıydı.
İkinci grupta Hollanda fırtınası vardı. 3 maçta 5 puan aldılar. Son maçta Almanya’yı 3-1 yenerken gövde gösterisi yaptılar. İskoçya’nın dağılan Sovyet cumhuriyetlerinden oluşan Birleşik Devletler Topluluğu takımını devirmesi Almanya’ya yarı final yolunu açtı.
Danimarka, Hollanda’nın da yoluna taş koydu. 120 dakikası 2-2 biten maçta seri penaltılarda Van Basten’in kaçırdığı vuruş finalisti Danimarka olarak belirledi. Almanya ise İsveç’i 3-2 yenerek finale adımını attı.
“Plajdan toplanan takım” denen Danimarka, finalde Almanya’yı Jensen ve Vilfort’un golleriyle geçerek tarih yazdı.
