Son yıllarda tartışma konusu olan glüten sadece tahıllarda değil tükettiğimiz pek çok hazır gıda ve içeceğin yanı sıra kozmetik ürünlerde, ilaçlarda ve vitaminlerde de bulunuyor. İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, Çölyak hastalığı, glüten hassasiyeti olanların ve olmayanların bu konuda merak ettiği noktalara değindi. İşte açıklamaları:
Sorunlu bir proteindir
Glüten; buğday, arpa, çavdarda bulunan toksik bir proteindir. Yulaf, pirinç, mısır ve soyada gluten bulunmaz. Latince kökenli bir kelime olan glüten ‘yapışkan protein’ anlamına gelir. Günümüzde buğdayın genetiği ile çok fazla oynandığı için eskiye göre bol miktarda glüten içerir. Dolayısıyla glüten neredeyse bütün insanlar için sindirilmesi son derece zor olan bir proteindir ve Çölyak hastası olmayan kişilerde de glüten hassasiyeti görülebilir. Bu yaygın görülmeye başlayan bir sağlık sorunudur.
Çölyak’ın kesin tedavisi yok ama çözüm yolu var
Çölyak hastalığı tedavisi olmayan ama çözümü olan bir hastalıktır. Çözüm gluten içeren her türlü tahıl, yiyecekler, kozmetik ürünleri ve ilaçlardan uzak durmaktır. Glüten her türlü yiyecekte vardır, etiketler dikkatle okunmalıdır. Çölyak hastalığı ya da glüten hassasiyeti olmayan kişilerin bile ekmek ve unlu gıdaları dikkatli tüketmeleri gerekir. Bu tür gıdaların kararında tüketilmesi, organik ve tam buğday ürünlerinin tercih edilmesi gerekir.
En çok kullanılan katkı maddesidir
Tahıllar dışında pek çok yiyecek ve içecekte, hazır besinlerde glüten bulunur. Çünkü besinlere elastikiyet, dolgunluk, şekil ve kıvam kazandırır. Hamur işlerinin hafif, çıtır-çıtır ve gevrek olmasını sağlar. Bu özellikleri nedeniyle glüten hemen her türlü hazır besinde katkı maddesi olarak bulunur. Sindirim sistemimiz çok fazla miktarda glüteni sindirmeye uygun değildir. İşlenmiş ve ambalajlı besinler büyük olasılıkla glüten içerir. Ekmek, makarna, çörek, pasta, pizza, işlenmiş et, alkollü içecekler, hazır soslar, çorbalar, turşu, sirke, bulgur, irmik, kuskus, müsli, bisküvi, aromalı kahveler, cipsler, mısır gevreği gibi besinler glüten içerir. Ayrıca kozmetik ürünleri (ruj, fondöten, pudra, losyon, şampuan gibi), ilaçlar ve vitamin takviyeleri de glüten içerebilir. Glüten fraksiyonunda Çölyak hastalığına, glüten hassasiyetine, diğer otoimmün hastalıklara, alerjik reaksiyonlara, ve sızıntılı bağırsak hastalığına yol açabilen gliadin proteininin yanı sıra, insülin direncine ve diyabete neden olan lektinler, vitamin ve mineral emilimini azaltan fitat gibi zararlı diğer proteinler de vardır. Sindirilemeyen küçük parçacıklar halinde kan dolaşımına geçen glüten bağışıklık sisteminin aktivasyonuna ve beyinde hasara da yol açar. Nörolojik ve psikiyatrik pek çok hastalık, Çölyak hastalığı ve Çölyak olmayan glüten hassasiyeti ile ilişkilidir. Çölyak hastalığında bağırsaklara ait belirti ve bulguların olması gerekmez. Migren, eklem ağrıları, deri hastalıkları, alerjik reaksiyonlar ve kaşıntı Çölyak hastalığı ya da glüten hassasiyeti ile ilişkili olabilir. Obezite, kalp hastalıkları, şeker hastalığı ve kanserin bu kadar sık görülmesi artan ekmek ve hamur işi gıdaların tüketimiyle ilişkilidir.
